AKP ve MHP’nin, “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle 27 Mayıs’ta, TBMM Başkanlığı’na sunduğu “Basın Kanunu ve Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi”, evvelki gün muhalefetin tüm tenkitlerine karşın TBMM Adalet Kurulu’nda kabul edildi. CHP, HDP ve YETERLİ Parti; teklife başka ayrı muhalefet şerhi yazdı.
CHP: TOPLUMSAL KAOSU TETİKLEMESİ KAÇINILMAZ
İstanbul Milletvekili Zeynel Emre, Çorum Milletvekili Tufan Köse, Antalya Milletvekili Rafet Zeybek, İstanbul Milletvekili Turan Aydoğan, Mersin Milletvekili Alpay Antmen, Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül imzalı CHP’nin muhalefet şerhi, görüşmeler sırasında teklif sahiplerinin üslubuyla ilgili tenkitle başladı.
Buna ait, “Teklifin görüşmeleri sırasında muhalefet milletvekillerinin, basın örgütlerinin ve mevzunun birinci derece muhatabı hukukçuların tüm itiraz ve tekliflerine kulak tıkayan teklif sahipleri, basın özgürlüğü ve hukukun üstünlüğü açısından Hindistan, Sudan, Myanmar, Türkmenistan, İran, Eritre, Kuzey Kore ile tıpkı kümede yer alan ülkemizi son sıralara kaydırma kararlılığını ortaya koymuştur” değerlendirmesi yapıldı.
Şerhte, gazetecilerin basın kartlarının Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı bünyesinde Basın Kartları Komitesi inisiyatifine bırakılmasının ‘memur gazeteci’ anlayışını yerleştirme gayeli olduğu belirtildi.
Türk Ceza Kanunu’na “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmünün eklenmesini öngören 29. unsurun söz özgürlüğü sonlarındaki bir alana müdahale ettiği vurgulandı. Şerhte, “Konunun düzenlenmesinde hassas bir istikrar güdülmelidir, aksi takdirde çağımızda bir toplumun geleceğe itimatla bakabilmesi ve görünen gerçekler etrafında ortaklaşabilmesinin temel kuralı olan fikir ve tabir özgürlüğü ile basın özgürlüğüne baskı uygulanmasına yasallık kazandırılacaktır ki bunun da her an toplumsal bir kaosu tetiklemesi kaçınılmazdır. Basın mensuplarında oto sansüre neden olacağı, bunun da kanaat oluşturulması istikametinde ikame edilemez bir pozisyona sahip olan basının, vazifesini yapamamasına yol açacağı nettir” tabirleri yer aldı.
Bu düzenlemenin öngörülmez olduğuna dikkat çekilen şerhte, “Uygulamadaki sonuçları meçhul ve keyfiliğe açıktır. ‘Gerçeğe alışılmamış bilgi’, göründüğü kadar temiz bir ibare değildir. Çeşitli kamusal problemlerde neyin gerçek olduğunu tespitinin her vakit mümkün olmaması yanında, tarifi gereği gerçek ya da yanlış olamayacak paha yargılarının da uygulamada cezalandırılması riskini doğuracaktır. Bilhassa, antidemokratik erişim manisi ve yayın yasağı kararlarının sıklıkla alınmış olduğu son yıllarda yargının yürütmeye bağımlı hale gelmiş olduğu da dikkate alındığında; teklif unsuru, Anayasa’nın kanıyı açıklama ve yayma hürriyetini öngören 26. ve hukuk devleti unsurunu içeren 2. unsuruna aykırıdır” denildi.
HDP: GERÇEĞİ TOPLUMDAN KAÇIRMAK AMAÇLANMAKTADIR
İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm, Batman Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki, Ağrı Milletvekili Abdullah Koç imzalı HDP’nin muhalefet şerhinde, teklifin geneli hakkında “Orman yangınlarında ya da Kürtlere, mültecilere, Alevilere ve toplumun başka farklı kesitlerine yönelik linç teşebbüsünün yapıldığı, çeşitli çıkar guruplarının manipülasyonlarına karşılık, gerçeği yansıtma ve gerçeği ortaya çıkarmaya yönelik olan paylaşımlara, benzeri toplumsal medya içeriklerine yönelik bir engelleme olarak kıymetlendirmek mümkündür” değerlendirmesi yapıldı.
Bu kanun teklifi ile hedeflenenler hakkında örneklerin yer aldığı şerhte, “Enflasyon can yakıyor, ölçüsünü az göstermektir, Yoksulluğu örtbas etmektir. Toplantı ve şov hakkı askıdadır, bu gerçeği toplumdan kaçırmaktır. Konserler yasak, şovlar yasak, toplumun hayat biçimine müdahale var, bu konulara itirazlara karşı bu kanun teklifi gündemdedir. HDP’yi kapatma, Kobani Kumpas Davasına karşı yükselen itirazları baskılamak için bu kanun gündemdedir. Cemaatlere ilişkin vakıf ve derneklere aktarılan kaynakların sorgulanması ve bu bahislerde haber yapılmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Bu tarafıyla bir sansür ve susturma yasasıdır” denildi.
2021 yılı hak ihlali istatistiklerine nazaran; 55 gazetecinin hücuma uğradığı, 2 gazetecinin öldürüldüğü, 61 gazetecinin gözaltına alındığı, 6 gazetecinin tutuklandığı, 23 gazetecinin azap ve berbat muameleye maruz kaldığı, 64 internet sitesinin kapatıldığı, 1460 habere erişim pürüzü getirildiğinin aktarıldığı şerhte şu sözler kullanıldı:
“AB ve İngiltere üzere ülkelerde toplumsal medya platformlarına yaklaşım klâsik medyaya yaklaşım üzere ele alınarak devlet ve bürokrasinin mümkün olduğu kadar dışında kaldığı yollar kullanılmaya çalışılmış, söz özgürlüğünü kısıtlamayacak ancak ferdî güvenliği sağlayacak önlemler alınmaya çalışmaktadır. Türkiye’de ise AKP hükümetleri ve AKP-MHP hükümetinin medyaya yaklaşımı her periyot özgürlükleri kısıtlamak üzerine olmuştur. Klasik medyanın evvel sahiplik yapısını kendi yandaş sermayesi lehine değiştirerek ve akabinde el koymalar ve kapatmalarla basının özgürlük alanını ortadan kaldırmayı amaçlamıştır.”