T24 Dış Haberler
Lübnan’da arka arda hücumlarla davet aygıtları ve telsizlerin patlatılması global tedarik zincirlerinin güvenliği ve bunların hükûmetler ya da öteki aktörler tarafından manipüle edilebileceği konusunda dikkatleri üzerine çekti.
Lübnan’daki silahlı küme Hizbullah’ı maksat alan bir operasyonun modülü olarak İsrail tarafından düzenlenen bu taarruzlarda binlerce elektronik aygıtın kullanılması, günlük bağlantı ekipmanlarının gelecekte silah olarak kullanılabileceği ihtimalini gündeme getirdi.
Al Jazeera’ye konuşan teknoloji kesimi ve tedarik zinciri analistleri, teknoloji şirketlerinin bu hücumları tedarik zincirlerini teminat altına almanın değerine dair güçlü bir hatırlatma olarak görüyor. Ayrıyeten tüketicilerin de teknoloji şirketlerine olan itimadının sarsılacağı öngörülüyor.
ABD’deki Cornell Tech ve Cornell Hukuk Fakültesi’nde Tessler Ailesi dijital ve bilgi hukuku profesörü olan James Grimmelmann, “Fiziksel aygıtlar üreten ya da satan her şirket tedarik zincirlerinin bütünlüğü konusunda kaygı duyacaktır. Bu cins hareketleri daha yeterli tespit edebilmek ve önleyebilmek için muhtemelen ek önlemler ve doğrulamalar eklemeyi düşüneceklerdir” dedi.
İsrail daha sonra müdahale edilmiş irtibat aygıtlarıyla suikastler gerçekleştirmiş olsa da son atakların ölçeğine daha evvel rastlanmamıştı. 1996’da Hamas üyesi Yahya Ayyaş, patlayıcı düzenekli bir telefonla öldürülmüştü. Lakin son ataklarda binlerce irtibat aygıtı birebir anda patlatıldı.
“Potansiyel bir dönüm noktası”
ABD’deki Santa Clara Üniversitesi Markkula Uygulamalı Etik Merkezi’nde teknoloji etiği yöneticisi olan Brian Patrick Green, hücumları halkın elektronik aygıtlarına duyduğu inanç açısından potansiyel bir dönüm noktası olarak nitelendirdi. Green, şunları söyledi:
“Bir formda binlerce aygıt kimse fark etmeden silaha dönüştürüldü. Bu patlayıcı aygıtlar ne kadar yaygın? Patlayıcılar aygıtlara ya da aygıt tedarik zincirlerine nasıl girdi? Bu taarruz daha evvel hiç düşünülmemiş dehşet verici soruları gündeme getiriyor”
Dijital varlıklar üzerinde stratejik özerklik tartışması başlatabilir
Oxford Üniversitesi’nde dijital etik ve savunma teknolojileri profesörü olan Mariarosaria Taddeo da taarruzların “belirli bir sabotaj aksiyonu için değil, dağıtılmış, son derece tesirli bir atak için” tedarik zincirine müdahaleyi içerdiğinden telaş verici bir emsal teşkil ettiğini söyledi.
Taddeo, “Bu senaryo uzmanlar tarafından düşünülmüş olsa da devlet aktörleri tarafından daha az düşünülmüştür. Şayet bunlardan âlâ bir şey çıkarsa, bu tedarik zincirinin denetimi, dijital varlıklar üzerinde stratejik özerklik ve dijital egemenlik bahislerinde kamuoyunda bir tartışma başlatacaktır” dedi.
Çağrı aygıtları ve telsizlerin tam olarak nasıl patlayıcı aygıtlara dönüştürüldüğü bilinmemekle birlikte, Lübnanlı ve ABD’li yetkililer birçok medya kuruluşuna İsrail istihbaratının aygıtları patlayıcı unsurlarla tuzakladığını yazdı. İsrail ise sorumluluğu reddeden ya da doğrulayan rastgele bir açıklamada bulunmadı.
|
Orta Doğu’da yeni eşik; Lübnan’da binlerce davet aygıtı ve telsiz patlatıldı ABD’nin tansiyonu tırmandırmama ikazları, Katar ve Mısır ile birlikte yürüttüğü ateşkes eforlarının ortasında Lübnan’da Hizbullah’a yönelik arka arda iki büyük atak düzenlendi. İran takviyeli militan kümenin kullandığı binlerce davet aygıtı ve el telsizi patlatıldı. Hücumlarda ortalarında çocukların da bulunduğu en az 37 kişi hayatını kaybederken, 3 bin 500’den fazla kişinin de yaralandığı bildirildi. Bu, 7 Ekim’de başlayan Gazze Savaşı’nın birinci gününden itibaren Hamas’ın yürüttüğü savaşa İsrail’in kuzey, Lübnan’ın güney hududunda takviye veren Hizbullah için ağır bir darbe olarak değerlendiriliyor. Grubun lideri Hasan Nasrallah da “Ağır bir darbe aldık. Direnişin tarihinde daha evvel görülmemiş seviyede bir darbeydi” sözleriyle hücumun boyutunu kabul etti. İlk akın davet cihazlarına Önce Hizbullah’ın kullandığı davet aygıtları, 17 Eylül’de saat 15.30 sularında eş vakitli olarak patlatıldı. Hücumdan birkaç ay evvel, Nasrallah, militanlara ve bilhassa de gerginliğin yüksek düzeyde olduğu güney hududunda bulunanlara akıllı telefon kullanmayı bırakmaları davetinde bulunmuştu. Hizbullah, bu ihtarlar nedeniyle İsrail’in sızma tehditleri ortasında inançlı irtibatın bir yolu olarak davet aygıtlarını tercih ediyordu. Lübnan’ın çeşitli yerlerinde ve Suriye’de binlerce davet aygıtının patlatılmasıyla 12 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı. Yaralananlar ortasında İran’ın Lübnan Büyükelçisi Mojtaba Amani de bulunuyordu. TIKLAYIN | Lübnan’da Hizbullah militanlarının davet aygıtları eş vakitli olarak patlatıldı; 8 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı
Saldırının akabinde bilhassa ABD basınında aygıtların nasıl patlatıldığıyla ilgili bilgiler yer almaya başladı. Amerikan yetkililer, davet aygıtlarının şimdi militan kümeye teslim edilmeden evvel yerleştirilmiş olabileceğini söz etti. Davet aygıtlarının Tayvan’dan sipariş edildiği de bildirildi. TIKLAYIN | Patlamaları ne tetikledi: Hizbullah’ın, İsrail takibinden sıyrılmak için kullandığı davet aygıtları binlerce insanı nasıl yaraladı? FÜSUN SARP NEBİL YAZDI | Lübnan’da Hizbullah’ın davet aygıtları nasıl patlatıldı? Tayvanlı şirketten açıklama: Budapeşte merkezli şirket tarafından üretildi Tayvanlı davet aygıtı firması Gold Apollo, Lübnan’daki patlamalarda kullanılan davet aygıtı modelinin Budapeşte merkezli BAC Consulting tarafından üretildiğini, firmaya yalnızca markasının lisansını verdiğini ve aygıtların üretiminde yer almadığını belirtti. Gold Apollo’nun kurucusu ve başkanı Hsu Ching-kuang, eserin kendilerine ilişkin olmadığını, üzerinde yalnızca kendi markalarının olduğunu söyledi. TIKLAYIN | Tayvanlı davet aygıtı firmasından açıklama: Hizbullah’ın davet aygıtları Budapeşte merkezli şirket tarafından üretildi ERAY ÖZER YAZDI | Patlayıcılı davet aygıtları nerede üretildi, aygıtlara patlayıcı nasıl yerleştirildi?
Lübnan: Ulusal egemenliğin ihlali Lübnan hükûmeti, akının akabinde yaptığı birinci açıklamada “İsrail’in canice saldırısının Lübnan’ın egemenliğinin önemli ihlali ve her manada cürüm olduğunu” vurguladı. Lübnan Dışişleri Bakanlığı da Bakanlar Kurulu’yla yapılan istişarelerin akabinde “saldırıya ait bilgiler tamamlanır tamamlanmaz Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’na (BMGK) şikayette bulunmak üzere hazırlıkların” başlatıldığını söz etti. TIKLAYIN | Lübnan: Davet aygıtlarının patlatılması İsrail’in cürmü ve ulusal egemenliğin ihlali NAMIK DURUKAN HABERİ | İsrail, Hizbullah’a karşı strateji mi değiştirdi? İsrail medyası Lübnan’daki siber saldırıyı nasıl gördü? İkinci atak sonraki gün yaşandı: 27 ölü İlk akının sonraki günü, 18 Eylül’de, Lübnan’da bu defa de el telsizleri patlatıldı. Hizbullah, hücumlardan İsrail’i sorumlu tutarak misilleme kelamı verdi. Reuters tarafından incelenen patlatılmış telsizlerin imajlarında iç panelde “ICOM” ve “Japon malı” ibarelerinin yer aldığı görüldü. Bir güvenlik kaynağı, el telsizlerinin Hizbullah tarafından beş ay evvel, davet aygıtlarıyla tıpkı vakitte satın alındığını söyledi. Reuters’a konuşan Lübnanlı üst seviye bir güvenlik kaynağı ve bir öteki kaynak, yabancı topraklarda uzun bir özelleşmiş operasyon geçmişine sahip olan İsrail istihbarat casuslarının davet aygıtlarının içine patlayıcı yerleştirdiğini sav etti. TIKLAYIN | Lübnan’da davet aygıtlarının akabinde telsizler de patlatıldı: En az 20 meyyit, 450 yaralı; İsrail Savunma Bakanı’ndan “savaşta yeni aşama” açıklaması TIKLAYIN | Reuters: Almanya, İsrail’e silah ihracatı lisanslarını askıya aldı İsrail Savunma Bakanı: Savaşta yeni bir etaba geçiyoruz İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant savaşın yeni bir kademeye girdiğini, tartı merkezinin daha fazla asker ve kaynak aktarılan kuzey hudut bölgesine kaydığını söyledi. Gallant bir hava kuvvetleri üssünde yaptığı açıklamada “Savaşta yeni bir etaba geçiyoruz; bu basamak cüret, kararlılık ve azim gerektiriyor” dedi. ERAY ÖZER YAZDI | Davet aygıtlarının peşinde: Sıradaki durak Bulgaristan FÜSUN SARP NEBİL YAZDI | Cep telefonlarındaki piller ölümcül patlama yaratır mı? Nasrallah’tan birinci açıklama: İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı, hücumlar savaş sebebidir Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, “Bu Lübnan’a yönelik bir savaş ilanıdır. İsrail’in gayesi buydu” sözlerini kullanırken davet aygıtlarından kapalı olanların olduğunu, kimi aygıtların hâlâ depoda olduğunu söz ederek “Bu bizim için çok büyük bir talih oldu” dedi. “Güvenlik ve insanlık açısından direniş hareketi tarihinde görülmemiş bir darbeydi. Ülkemizin tarihinde ve düşmanla gayretimiz tarihinde görülmemiştir” diye Nasrallah, “İsrail düşmanımız tarafından amaç alındık. Yüzlerce davet aygıtımız eşzamanlı infilak ettirildi. Tüm kırmızı çizgiler aşılmış ve insani etik hukuk aşılmıştır” diye devam etti. TIKLAYIN | Hizbullah lideri Nasrallah’tan patlamalar sonrası birinci açıklama: İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı, hücumlar savaş sebebidir Lübnan’a büyük saldırı İsrail ordusu, 19 Eylül’de Lübnan’ın güneyinde çok sayıda noktaya hava saldırısı düzenledi. İsrail ordusu, Hizbullah’ın ateşlenmeye hazır 30 füze platformuyla 150 füze rampasını gaye aldığını duyurdu. İsrail ordusunun bu saldırısı, 7 Ekim’de başlayan Gazze Savaşı devam ederken 11 aydır Lübnan’a yönelen en şiddetli hava saldırısı olarak raporlandı.
TIKLAYIN | İsrail, Lübnan’da çok sayıda noktaya hava saldırısı düzenledi: Hizbullah’ın, ateşlenmeye hazır 30 füze platformuyla 150 füze rampasının vurulduğu açıklandı Çağrı aygıtları elektronik ileti yoluyla vuruldu Lübnan’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Misyonu, yaptığı açıklamada davet aygıtlarının nasıl patlatıldığının tespit edildiğini duyurdu. Lübnanlı yetkililerin ön soruşturmasında, davet aygıtlarının Hizbullah’a ulaşmadan evvel ele geçirildiği ve aygıtlara patlayıcı yerleştirildiği tespit edildi. TIKLAYIN | Lübnanlı yetkililer duyurdu: Davet aygıtları elektronik ileti yoluyla patlatıldı
|
